In Depot: Alfons Ariëns, de sociale priester, die voor veel Tukkers allang heilig is
Weinigen hebben zo’n groot stempel op ‘het sociaal domein’ van Oost-Nederland gezet als hij. Nou ja, op een smaldeel van dat domein: het rooms-katholieke, om precies te zijn. Hij was socialist èn priester en trok zijn sporen in de regio in de tijd dat de verzuiling vorm kreeg, vooral omdat iedereen een stem kreeg: ook arbeiders en vrouwen. Eind negentiende eeuw verrichtte hij tal van goede daden in Enschede en omgeving.
Enschede is niet rijk aan standbeelden. Zeker niet van standbeelden van beroemde stadsgenoten. Hadden we ze niet? Zijn we te nuchter, misschien, om elkaar op een voetstuk te zetten? Er is één enkele uitzondering. Er was eens een rooms-katholieke priester naar wie een kapel en een plein zijn vernoemd, èn voor wie een standbeeld is opgericht. Zijn naam? Alfons Ariëns (1860 - 1928).
Standbeeld
We hebben in In Depot nog nooit aandacht aan hem besteed – en dat werd tijd. Ariëns’ naam zal altijd verbonden blijven aan de Jacobuskerk, in het hartje van de stad, waar een kapel is ingericht ter ere van hem. Zijn beeld staat sinds 1934 op het plein dat naar hem is vernoemd: het Ariënsplein.
Daar waar nog niet zo lang geleden een pluk ziekenhuis stond, tegenover één van de architectonische parels die niet ten prooi viel aan de sloopwoede die de stad een tijdlang in de greep hield: De Maere.
Activist, socialist èn priester
Het zegt wel iets over de staat van dienst van deze socialistische priester. Maar Alphonse Marie Auguste Joseph Ariëns wordt bepaald niet alleen in Enschede geëerd. Wijzen en geestelijken in het Vaticaan moeten zich er nog over buigen, maar hij staat op de nominatie om heilig verklaard te worden. Jan Toorop tekende een magistraal portret van hem in de periode dat Ariëns een onwaarschijnlijk aantal sociale initiatieven in Twente opzette.
Lees verder onder de afbeelding.
Hij richtte een vakvereniging voor wevers op. Dat hield arbeiders van de straat, of liever: uit de kroeg. Later een arbeidersbond, zeg: een eerste vakbond. Hij begon een coöperatieve textielfabriek, waar arbeiders het zelf voor het zeggen hadden en gelijkelijk deelden in de opbrengst. Verkocht zijn miskelk, toen de fabriek rode cijfers schreef. De coöperatie redde het uiteindelijk ook niet; de concurrentie van de grote textielfabrieken was te groot.
Hij maakte zich hard voor loonsverhoging van boerenknechten en vond dat die hetzelfde moesten kunnen eten als de herenboeren bij wie zij in dienst waren. Hij richtte de Koninklijke Leo Harmonie op, de voorloper van de huidige Stadsharmonie Enschede.
Er is maar gezegd: de lijst van verdiensten van Ariëns is lang en draagt vrucht tot op de huidige dag. Geen wonder dat hij Geheim Kamerheer van de paus werd en dat men hem heilig wil verklaren. Je vraagt je alleen af waarom dat niet allang is gebeurd…
