Jezus is de ultieme noaber in de Twentse versie van Händels Messiah

Ten Den schetst het beeld in steekwoorden. “Stiftfestival. Kasteel Twickel. Een professioneel koor en een amateurkoor. En dan het ‘Hallelujah!’ op z’n Twents. Ja…” Hij zegt het niet hardop, maar wat erbij gedacht moet worden is duidelijk: ‘Wat wil een mens nog meer?’

Het gaat gebeuren op vrijdagavond 16 augustus. Het tiendaagse kamermuziekfestival met optredens in de hele regio wordt dan geopend met een unieke versie van de Messiah van Händel. Daarin niet alleen een evangelie dat wordt gefreestyled door een rapper uit New York, maar dus ook het wereldberoemde Hallelujah in het Twents.

Drie stukken in 't plat

Toen hij gepolst werd voor de vertaling dacht acteur en schrijver Ten Den in eerste instantie dat het ging om het complete tweeënhalfuur durende stuk. “Dat is nogal wat.” Later bleek dat de rapper erbij was. Bovendien zou het voor de Engelse en Duitse zangers van profkoor Consensus Vocalis wel erg ingewikkeld worden het hele stuk ineens in het Twents te doen. “Dus doen we drie stukken in het plat.”

Naast het Hallelujah is dat bijvoorbeeld het stuk ‘And the glory of the Lord shall be revealed’. “Dat wordt dan ‘As het mooie van oonzn Leevn Heer teveurschien komt’, gevolgd door ‘dan zal al wat leaft gewaarwordn hoe as Hij het zo geern veur oons bedoelt’”, geeft Ten Den als voorbeeld.

Passen en meten

Hij werd gevraagd omdat hij veel in streektaal schrijft voor theater en televisie. Maar deze keer was dat behoorlijk ingewikkeld. “Iemand zei ooit: ‘Ik schrief oe dizn langn breef, umdat ik gin tied heb veur ’n kortn.’ Zo is het ook met dit: passen en meten.”

Ten Den legt uit. “Ik vertaal niet woord voor woord, ik hertaal. Soms is dat nodig om beter tot de ziel van de tekst te kunnen komen.” Daarnaast zit in de Messiah veel herhaling van aanbiddende zinnen als ‘Hallelujah! For the Lord God omnipotent reigneth’. “Daar heb ik niet zoveel mee. Bovendien komt een letterlijke vertaling qua klemtonen vaak niet goed uit. Dus ik zeg ‘Loat oe heuren! Veur ware noaberschop, wat oons mens maakt.’

Hij geeft toe. “Ik heb het iets naar de grond getrokken. Typisch Nedersaksisch.” Maar hoe komt hij dan tot specifiek deze hertaling? “Ik heb heel lang gedacht over hoe ik het zou doen.” Dat begint uiteindelijk bij de vragen waar de tekst voor hem nou eigenlijk over gaat en wat de Twentse cultuur is, om daar overlap in te vinden. “En natuurlijk is dan de boodschap die Jezus verspreidt in de Bijbel niets anders dan ware noaberschap.”

'Zo niet-Twents'

Het origineel werd tot in den treure geluisterd, noodgedwongen. “Er zijn vier partijen, die zingen allemaal andere teksten door elkaar. Ik moest telkens terugspoelen om te horen wat er nu precies werd gezongen.” Het is een ingewikkelde puzzel: in het Engels past het allemaal, maar dat moet het in het plat ook gaan doen.

Ook cultureel is er een verschil dat wringt. “Het Hallelujah eindigt heel extatisch. Dat is eigenlijk zo niet-Twents om te doen.”

Ten Den stelt zich voor hoe dat straks een bijzonder effect gaat geven. “In plaats van een groots ‘King of kings and lord of lords’ zingen de mensen straks ‘Loat het goan en goa noe stoan’ gevolgd door ‘Loat oe heuren, loat oe heuren!’”