Duitsland heeft weer grenscontroles ingevoerd. Met ingang van maandag 16 september kom je zonder geldig paspoort of id-bewijs de Schengen-grens met de buren niet meer over. Dat is het beeld, in elk geval. De gezamenlijke fracties van Europartij Volt uit Enschede en Münster vonden dit het moment om bij de grensovergang in Glanerbrug een proteststem te laten horen.
Het statement is helder. “Symbolpolitik!” stelt Volt-fractieleider in Münster, Martin Grewer. Uit angst voor de opkomst van het rechtsnationalistische Alternative für Deutschland (AfD). Onuitvoerbaar en zonder enig praktisch nut. Ambt- en partijgenoot Erik Kemp uit Enschede hekelt de tendens om de ‘onderbuik’ te volgen en die te verheffen tot landsbeleid.
‘Alleen de vogels vliegen van Oost- naar West-Berlijn…’ Uit een bluetooth-boombox klinken de overbekende regels van ‘Over de Muur’ van het Klein Orkest. Ruim veertig jaar geleden uitgebracht, met een beetje gevoel voor drama even actueel als destijds. Grewer refereert aan Oost-Duitsland, dat toen de deur naar het Westen noodgedwongen openzette. Er was geen weg terug. Of toch?
“Wat gaan we krijgen als we in Duitsland die grenzen weer dichtgooien, na al die jaren van openheid? De DDR (het voormalige Oost-Duitsland, red.).” En dat willen we niet, is de boodschap. Grewer schudt zijn hoofd. Het wil er bij hem niet in. Grenscontrole in heel Duitsland is onmogelijk. De verschillende Duitse politieonderdelen (Bundespolizei, Landespolizei) hebben andere bevoegdheden. Zouden grenzen worden bewaakt, dan vallen controles op treinstations en luchthavens, die veel kwetsbaarder zijn voor aanslagen, weg.
Duitsland telt twee politievakbonden, die volgens Grewer beide berekenen dat het land 5.000 extra agenten nodig heeft, wil de buitengrenzen weer effectief gaan bewaken. “Dat gaat nooit lukken. We hebben niet eens vervangingscapaciteit voor politiemensen die met pensioen gaan.” Ondertussen kost de ‘symbolische’ maatregel klauwen met geld en heeft iedereen er last van.
Kemp stoort zich vooral aan het narratief dat aanleiding is voor de herinvoering van grenscontroles: er komen teveel migranten binnen, de veiligheid van de natie staat op het spel. Klinkklare onzin, vindt de Enschedese fractievoorzitter. En nergens op gebaseerd. De cijfers spreken een heel andere taal. Hij haalt Jan Böhmermann aan, de Duitse tegenhanger van Arjen Lubach.
“In 1993 telde Duitsland 7 miljoen vluchtelingen, ‘NichtkartoffelnIn’, in de woorden van Böhmermann. In dat jaar werden er 1299 moorden gepleegd.” In 2023 waren er 14 miljoen van die niet-aardappelen en werden er 214 moorden geteld. Aldus Böhmermann. “Grenzcontrolquatsch dus”, citeert Kemp de Duitse satiricus. “Mooi woord vind ik dat.”
Volgens hem geldt die neerwaartse trend voor alle geweldsdelicten. Ook in Nederland, overigens, stelt de Enschedeër. “Het is belangrijk om die statistieken te blijven noemen. Anders regeert de onderbuik steeds meer.”
Het Volt-protest was niet alleen in Glanerbrug te horen, volgens Kemp en Grewer. Bij diverse grensovergangen tussen Duitsland en Nederland stonden Europagezinde politici en sympathisanten. Overigens was er bij Glanerbrug van controles geen sprake.