Theaterspektakel in Oldenzaal; leert publiek na 250 jaar mens achter moordenaar Huttenkloas kennen?
Het begon twee jaar geleden met een initiatiefvoorstel van VVD-forumlid Erwin Iepma om een krediet van 100.000 euro beschikbaar te stellen voor een cultureel en educatief programma rond de berechting van de rover en moordenaar Huttenkloas in 1775. Dat idee werd omarmd door de gemeenteraad van Oldenzaal en al even enthousiast opgepakt door de Oldenzaalse Musea. Met als resultaat dat in september dit jaar – 250 jaar na dato – de berechting en gruwelijke terechtstelling van Klaas Annink, diens vrouw en oudste zoon opnieuw tot leven wordt gewekt met een groots opgezet muziektheaterspektakel in recreatiepark Het Hulsbeek.
Op 13 september 1775 kwamen volgens een bericht in de Opregte Haarlemsche Courant 20.000 mensen naar het galgenveld even buiten Oldenzaal om getuige te zijn van de terechtstelling van Klaas Annink, zijn vrouw Aarne en oudste zoon Jannes. Dat ging er in die dagen gruwelijk aan toe. Aarne werd aan de wurgpaal ter dood gebracht, vader en zoon Annink werden geradbraakt, vervolgens met dezelfde bijl waarmee ze zelf hadden gemoord het hoofd ingeslagen, om tenslotte aan een galg te worden opgehangen. Als afschrikwekkend voorbeeld voor voorbijgangers.
Mens achter misdaad
Zo expliciet zal de barbaarse executie van het drietal tijdens de voorstellingen van 3 tot en met 14 september dit jaar op het terrein Toetersdennen in recreatiepark Het Hulsbeek zich niet voltrekken voor de ogen van het publiek. In het script, waaraan Marije Gubbels en Amarins Romkema deze weken de laatste hand leggen, zal het accent vooral liggen op de mens achter de misdaad, achter de rechtspraak, achter de voltrekkers van doodvonnis.
Het verhaal achter Huttenkloas
Met de voorstelling over Huttenkloas, willen Nikki Olde Monnikhof en Daniëlla van der Stelt van de Oldenzaalse Musea ook het achterliggende verhaal over de rechtspraak en de sociale omstandigheden in de 18e eeuw vertellen. In Oldenzaal - de oudste stad van Twente - werd in die tijd ook recht gesproken. Misdadigers werden opgesloten in de kerker onder het toenmalige stadhuis. Zo ook Klaas Annink, alias Huttenkloas, die volgens de overlevering meer dan 100 dagen geboeid op een houten martelstoel vastzat, om zo een bekentenis af te dwingen. Samen met zijn vrouw Aarne en oudste zoon Jannes werd hij veroordeeld voor twee moorden. In de kelderruimte van het oude stadhuis, waarin sinds kort restaurant Ma Rêve is gevestigd, is nog altijd de originele houten deur van de kerker waar Huttenkloas zat opgesloten, te zien. De houten stoel waarop hij vast zat behoort tot de collectie van het Palthe Huis en zal in dit ‘Huttenkloas-jaar’ een ereplaats krijgen in het voormalige koetshuis van het Palthe Huis.
Erbarmelijke omstandigheden
Zonder de historische feiten geweld aan te doen, zullen in de voorstelling vragen worden gesteld als: Waren Klaas Annink, diens vrouw en twee zonen kille, berekenende rovers en moordenaars, of kwamen ze tot hun gruwelijke daden door de erbarmelijke omstandigheden waarin ze leefden? Maar ook: Hoe rechtvaardig en onpartijdig was de rechtspraak in de standenmaatschappij van die tijd? En tenslotte: Hoe sensatiebelust waren de mensen, die massaal naar Oldenzaal togen om met eigen ogen te aanschouwen hoe wreed het bijbelse principe ‘oog om oog, tand om tand’ in de rechtspraak werd toegepast?
Humor en streektaal
Die laatste vraag zal indirect ook aan het publiek dat naar de voorstelling komt in september worden gesteld. Durf je in deze tijden van ‘trial by (social)media’ eigenlijk wel de uiterste consequentie van een veroordeling – de voltrekking van de doodstraf – onder ogen te zien? Dit klinkt allemaal nogal zwaar, maar de beide scriptschrijvers beloven plechtig dat er voldoende ‘lucht’ in het verhaal zit om het behapbaar te maken voor een breed publiek. Met liedjes, humor, maar ook door gebruik van de streektaal. Eerdere grote (locatie) theaterprojecten bewezen dat het Twents voor de broodnodige relativering zorgt, maar ook voor herkenning en verbinding.
Jan Riesewijk als drost
De teksten van de voorstelling zijn voor een groot in het Nederlands geschreven, maar een aantal personages zal Twents spreken. Zo is Jan Riesewijk al gestrikt voor de rol van de drost, die in de 18e eeuw ook recht sprak. Daar staat dan weer tegenover dat de hoofdrol van Huttenkloas zal worden vertolkt door een vrömde uit de Randstad, Alfred Klein Kranenburg. Dat wordt in de voorstelling op grappige wijze gebruikt om aan te geven dat er geen Tukker te vinden was die de rol van de moordenaar Huttenkloas wilde spelen…
Ook meedoen met Huttenkloas?
Op 29 en 30 maart vinden in Oldenzaal audities plaats voor een rol in de voorstelling over Huttenkloas naast de professionele cast. Niet alleen mensen die kunnen acteren en zingen kunnen zich daarvoor aanmelden, maar ook vrijwilligers die achter de schermen een handje willen helpen. Bijvoorbeeld bij het maken van de kostuums. Daarnaast worden mensen gezocht die een harmonie-orkest gaan vormen in de voorstelling. Voor meer info en aanmelding, zie: www.stadstheaterdebond.nl/theater/huttenkloas-de-oldenzaalse-musea/13-09-2025-20-00.
Theater Producties Twente
Als overkoepelend producent van de voorstelling hebben de Oldenzaalse Musea de praktische realisering van de voorstelling uitbesteed aan Theater Producties Twente. In de afgelopen jaren heeft dit productiehuis ruime ervaring opgebouwd met groots opgezette (locatie)theatervoorstellingen als Het verzet kraakt in Almelo, Stork! in Hengelo, de Boerenopstand in Tubbergen en – vorig jaar – De geheime bende van Losser. Voor de voorstelling over de berechting van Huttenkloas is Bruun Kuijt, die eerder de Boerenopstand in Tubbergen regisseerede, aangetrokken als regisseur.
Toetersdennen als openluchttheater
Met beide schrijfsters, kostuumontwerpers Reindert Kruse en Bert Feddema, directeur Nikki Olde Monnikhof en Daniëlla van der Stelt van de Oldenzaalse Musea en het productieteam van Theater Producties Twente nam Bruun Kuijt maandagmiddag een kijkje op het terrein Toetersdennen op Het Hulsbeek. Dat terrein, waar ooit menwedstrijden werden gehouden en nog jaarlijks een paasvuur wordt ontstoken, wordt in september omgetoverd in een openluchttheater.
Kaartverkoop gestart
Op het terrein zullen twee overdekte tribunes worden neergezet, die plaats bieden aan 1000 toeschouwers per voorstelling. Er zijn 10 voorstellingen gepland van 3 tot en met 14 september. Sinds maandag 10 maart kunnen al kaarten worden gereserveerd via de site van Stadstheater De Bond in Oldenzaal: www.stadstheaterdebond.nl.
