Begraafplaats De Goede Herder Almelo onderzocht: vooral jonge vrouwen gevonden
Er lagen vooral veel jonge vrouwen en over hun doodsoorzaak valt over het algemeen weinig te zeggen. Dat zijn de twee voornaamste conclusies uit het onderzoek naar de begraafplaats van De Goede Herder in Almelo. In 2023 werden er menselijke resten ontdekt op het terrein van het voormalige klooster, dat in het nieuws kwam vanwege verhalen over dwangarbeid van oud-bewoonsters. Een groot deel van de graven bleek nooit geruimd, tot nu.
Kloostergemeenschap De Goede Herder kende vijf kloosters in Nederland en kwam de afgelopen jaren in opspraak vanwege structureel misbruik, uitbuiting en dwangarbeid. De VPRO en diverse onderzoeksjournalisten brachten schrijnende verhalen naar buiten van vrouwen die als meisjes jarenlang dwangarbeid verrichtten in wasserijen en naaiateliers.
Verborgen graven
Het klooster in Almelo werd in 1876 gesticht. De laatste zusters vertrokken er in 1983. Het klooster beschikte over een begraafplaats, waar in 1997 graven geruimd zijn. Echter bleek deze ruiming niet volledig te zijn uitgevoerd. In de bodem werden in het najaar van 2023 nog meer menselijke resten aangetroffen.
Reden voor de gemeente Almelo om een nieuw onderzoek te starten. Dat werd uitgevoerd door Laagland Archeologie en onderzoekers van Fysisch Antropologisch Onderzoeksbureau Tot op het Bot, onder begeleiding van Het Oversticht. Vandaag maakte de gemeente de resultaten bekend.
Maria's en Magdalena's
In totaal zijn er 126 graven en 6 losse begravingen in kaart gebracht. In 8 graven werden geen menselijke resten aangetroffen. Met moderne technieken is onderzoek gedaan naar de stoffelijke overschotten van 124 personen, bijna allemaal vrouwen. Van één skelet kan bevestigd worden dat het een man betreft, waarschijnlijk de rector van het klooster.
De begraafplaats kende een duidelijke indeling. Aan de ene kant lagen de Zusters Maria, ook wel de zusters van de Goede Herder genoemd. In een ander vak lagen de verpleegden, Zuster Magdalena's en geconsacreerden. Die laatste twee groepen bestonden uit vrouwen die ooit in het klooster verpleegd werden en er besloten te blijven. Hun beschermheilige was Maria Magdalena, aangezien ze aangemerkt werden als bekeerde zondaressen.
Geen sporen van geweld gevonden
Er is ook gekeken naar mogelijke sporen van fysieke mishandeling en afwijkingen die duiden op de doodsoorzaak. Een definitieve doodsoorzaak was in het grootste deel van de gevallen niet aan te wijzen. Een aantal vrouwen overleed mogelijk aan tuberculose.
In één geval werd bij een bejaarde zuster een schedeltrauma vastgesteld, vermoedelijk door een val. Verder zijn geen sporen van geweld of ernstige trauma's aangetroffen. Daarmee lijken er geen concrete aanwijzingen voor fysiek geweld in dit klooster te zijn gevonden.
Wel benadrukken de onderzoekers dat botmateriaal geen goed zicht biedt op psychisch of structureel misbruik. Het rapport is met de politie gedeeld.
Jonge meiden
In de graven troffen onderzoekers de resten van een aantal minderjarige meiden aan. Er werden zes meisjes aangetroffen: van 13, 15 en 16 jaar. Zeker 27 overledenen waren tussen de 18 en 30 jaar. Van 35 individuen kon de leeftijd niet kon worden vastgesteld.
Voorzitter Anita Suuroverste van de Stichting Kinderdwangarbeid Meisjes van de Goede Herder (KMGH) is blij met de onderzoeksresultaten. "Vooral omdat het een hele geruchtenstroom wegneemt. Er zouden in Almelo allerlei dingen gebeurd zijn. Zo zouden er zelfs kinderlijkjes liggen. Ik ben blij dat soort verhalen hiermee ontkracht wordt."
Volgens haar is de geruchtenstroom op gang gekomen door de vele media-aandacht die de misstanden bij De Goede Herder in de afgelopen jaren kreeg. "We hebben best een hoop meegemaakt, maar in documentaires worden dingen soms overdreven."
Waardige rustplaats
De gemeente Almelo heeft, voorafgaand aan de publicatie van de onderzoeksresultaten, contact gezocht met nabestaanden. Ook is de politie op de hoogte gesteld van de uitkomsten, al wijst niets in het rapport op mogelijke misdrijven. De gemeente bereidt nu een voorstel voor om de gevonden resten een waardige, laatste rustplaats te geven.
"Het is nog niet duidelijk waar", laat Suuroverste weten. "Maar we willen dat er alsnog een mooie begrafenis komt voor de mensen die daar hebben gelegen."
