Doret Tigchelaar neemt afscheid als burgemeester, maar niet van Wierden: 'We blijven hier wonen'

Doret Tigchelaar was koud een half jaar burgemeester van Wierden toen de coronacrisis het land op z’n grondvesten deed schudden. “Je bent een startende burgemeester, je hebt nog niet eens je hele introductie afgerond, en je zit middenin een crisis. Je wilt de mensen leren kennen, je wilt tussen de mensen staan, en ineens zit alles op slot. Een vreselijke tijd”, blikt Tigchelaar terug. “Of ik wel eens wakker lag als burgemeester? Dáár lag ik wakker van. Wat gaat er met m’n inwoners gebeuren? In de Botterhof bijvoorbeeld ging het snel. Verschrikkelijk.”

Lastig balanceren

Een crisisteam was meteen gevormd. “De spanning in het begin is enorm; je ziet wat er gebeurt in Noord-Italië, je vreest voor je eigen inwoners. Je staat achter de maatregelen uit Den Haag. Aan het eind van de crisis was dat anders, had ik moeite om daar achter te staan; zeker toen we vlak voor Kerst weer de lockdown ingingen. Ik ben natuurlijk een ondernemer; ik dacht ‘dit kan niet waar zijn’. Ik vond het verschrikkelijk moeilijk om achter deze maatregelen te blijven staan en dat naar buiten toe goed te kunnen communiceren. Het was lastig balanceren. En de crisis duurde lang.”

Tigchelaar had zich het begin van haar ambtsperiode in de gemeente Wierden ietwat anders voorgesteld. De Hattemse had een bijzondere carrière in aanloop naar het burgemeesterschap. Ze ging naar de Tuinbouwschool, afdeling bloemsierkunst. “Met mijn handen werken doe ik nog steeds graag. Ik ben nog altijd blij dat ik die brede mbo-opleiding heb gedaan: het heeft mij heel veel gebracht.” Ze opende een interieurzaak in Hattem. “Je loopt tegen de veertig en dan vraag je je af of je dit nu je hele leven wilt blijven doen. Mijn man en ik hebben geen kinderen gekregen. Ergens wilde ik van toegevoegde waarde zijn.” Die toegevoegde waarde zag ze in de politiek, bij de VVD.

Politieke kleur

Ze vond dat ze moest kiezen: ondernemer blijven, of actief worden in de lokale politiek. “Nog een grotere stap dan te zeggen dat je geen tweede termijn als burgemeester doet, is te zeggen dat je gaat stoppen met de winkel. De zaak draaide goed, het werd heel raar gevonden. Maar ik wist ook dat ik niet voor mijn politieke kleur kon uitkomen in Hattem, ik denk dat ik klanten zou verliezen.” Met de gemaakte keuze is ze nog steeds blij. “Twee dames hebben de zaak overgenomen en houden die draaiend. ‘Huis en Hof’ staat nog altijd op de gevel.”

Een belangrijke reden waarom ze de politiek inging was om actief de afstand tussen inwoners en lokale overheid te verkleinen. “Die afstand was ontzettend groot.” Dat merkte ze toen als bestuurslid van de Hattemse ondernemersvereniging twee keer voor de Raad van State stond tegenover de gemeente Hattem. “We wilden allebei het mooiste voor Hattem, maar we snapten elkaar gewoon niet. Burgerparticipatie was toen, in 2004, nog geen veelgebruikt woord, maar daar is het bij mij wel mee begonnen.”

Ze werd raadslid, fractievoorzitter en wethouder in haar eigen stad.
Eenmaal in de lokale politiek zag ze hoe een burgemeester politiek onafhankelijk was. “Als wethouder voelde ik nog steeds het VVD-stempeltje op me rusten. Wilde ik politiek onafhankelijk zijn, dan moest ik doorstromen. En een gemeente vinden die ook de overheid dichter bij de mensen wilde brengen.”

Wierden bleek die gemeente. Tigchelaar was niet alleen de eerste burgemeester van VVD-huize in Wierden, maar ook de eerste vrouwelijke burgemeester. Negatieve opmerkingen daarover kreeg ze nooit. “Het speelde voor mijzelf ook helemaal niet. Ik werd als mens meteen omarmd, warm, het was echt fijn om als een startende burgemeester hier te landen.”

Klant Contact Centrum

Met haar komst veranderde gaandeweg de ambtelijke organisatie. “Er moest iets gebeuren. Er kwam een nieuwe gemeentesecretaris, die meteen Expeditie Wierden samenstelde.”
De ambitie voor zowel Tigchelaar als het gemeentebestuur was om de overheid dichter bij de inwoners te brengen. “Ondanks de coronacrisis werden resultaten geboekt. Eerst is er een Toekomstvisie 2030 gemaakt, zo participatief mogelijk en dat was best moeilijk in de coronaperiode. Daarna de Visie op Dienstverlening, Expeditie Wierden en vervolgens de Routekaart Samenlevingsgericht Besturen. Basiselementen over hoe je je organisatie in wilt richten en hoe je je verhoudt tot inwoners. Er is nu bijvoorbeeld een Klant Contact Centrum op het gemeentehuis.”
Vorige week overhandigde Tigchelaar het Handvest Overheid-Burger aan de ambtelijke organisatie. “Op het gebied van dienstverlening lagen de nodige uitdagingen toen ik burgemeester werd, en deze worden nu door iedereen goed opgepakt. Dat is iets wat ik heel mooi vind.”

Moeilijke dossiers

Corona, de oorlog in Oekraïne waardoor de gemeente te maken kreeg met opvang van Oekraïners, de opvang van mensen die asiel zoeken, stikstof en de daarbij horende discussie met de agrariërs, de discussie rond zwarte Piet: moeilijke dossiers, waarbij de tegenstellingen onder de inwoners groot kunnen zijn. Terwijl er toch keuzes gemaakt moeten worden, keuzes die nooit op 100 procent begrip kunnen rekenen.
“Communicatie is hierbij heel belangrijk”, stelt Tigchelaar. “Transparant zijn, goed uitleggen hoe iets in het werk gaat en wat je doet, helpt. Bijvoorbeeld: als er ook maar iets aan de hand is op een COA-locatie, is het standaard dat er meerdere politieauto’s naar toe gaan. Als men dat weet, schrikt de buurt niet wanneer er meerdere wagens aankomen.” De burgemeester zelf heeft zich, ondanks soms oplopende discussies, nooit onveilig gevoeld in de gemeente. “Bij één gelegenheid was er beveiliging in het gemeentehuis aanwezig. Dat is uiteindelijk ten goede gekeerd.”

Weerbaarheid bestuurders

Ook binnen de gemeente Wierden kunnen sommige inwoners hun agressie niet baas als ze hun zin niet krijgen en worden verbaal en op socials steeds agressiever, ook naar lokale bestuurders. De gemeente hield vorig jaar een sessie over weerbaarheid voor bestuurders. “Al pratend borrelde er bij raadsleden van alles naar boven. Zaken waarvan je je afvraagt of je die gewoon moet vinden. We doen heel gauw: oké, dit komt erg binnen, maar laten we het maar niet te veel opkloppen. Deze keer had het te maken met de school in Enter. Straks, met besluiten over windmolens, kunnen mensen weer met bedreigingen komen. Je moet elkaar als raad wel vasthouden, weerbaarder worden en ook weten wanneer je ergens een melding van moet maken. Het is wel een onderwerp van nu, helaas.”

Binnen de gemeenteraad zelf is onbetamelijk gedrag, zoals in politiek Den Haag te zien is, niet aan de orde. “De gemeenteraadsleden gaan, ondanks verschillen van inzicht, goed met elkaar om. Er wordt met respect vergadert. Alle lof daarvoor.”

Cyberburgemeester

Er zijn ook digitale bedreigingen, die je als gemeente moet zien te voorkomen. Als burgemeester gaat Tigchelaar over de openbare orde en integrale veiligheid in de gemeente, en daar is cybercrime de afgelopen jaren een item geworden. Binnen de Veiligheidsregio Twente is ze al jarenlang de cyberburgemeester, een portefeuille die ze zelf koos. “Je zag toen al dat digitale criminaliteit een probleem zou gaan worden. In het begin was het heel erg pionieren. Collega-burgemeesters en ook raadsleden hadden hier in eerste instantie niks mee. Tot aan de hack van de gemeente Hof van Twente. Nu praat onze security officer ons jaarlijks bij over de digitale veiligheid van de gemeente.” Tigchelaar is op persoonlijke titel aangesloten bij het landelijke platform van cyberburgemeesters.

Over het hoogtepunt tijdens haar zes jaar burgemeesterschap hoeft Tigchelaar niet na te denken. “Het bezoek van de koning aan onze Molukse gemeenschap in Wierden.” Zelf wist ze bij haar start in Wierden weinig van de Molukse historie. “Op mijn school was dat geen item tijdens de geschiedenisles. Ik heb me erin verdiept. Dan lees je hoe de Molukse gemeenschap haar weg vond in het dorp. En als dan door inwoners een monument geschonken wordt aan hun Molukse dorpsgenoten, dan snap je dat dat mijn hart heeft: hier is verbinding. Dat de koning dat zo belangrijk vond dat hij daarvoor naar Wierden kwam en dat ik de gesprekken hoorde die hij had met onze Molukse inwoners: ik vond het tot tranen toe zo mooi.”

Verbinden is haar topprioriteit, ook met de jeugd. Tijdens haar ambtsperiode werden de eerste kinderburgemeester en de eerste kinderraad geïnstalleerd. Veel trok ze op met ‘haar’ kinderburgemeesters. “Waanzinnig leuk om te doen. Deze kinderen weten al zoveel over democratie, en hoe het in de politiek werkt. Zo’n kinderraad leiden en zien hoe die kinderen al in zo’n raad zitten, hun stuk verdedigen, de juiste vragen stellen, luisteren naar die antwoorden: daar geniet ik enorm van.”

Tigchelaar stopt om privéredenen. Deze maand wordt ze 65 jaar. “Mijn man Joop is elf jaar ouder; hem gun ik ook nog wel wat tijd met mij”, zegt ze met een lach. Ze wonen met veel plezier in Wierden en blijven er ook wonen. “We zijn fanatieke tuinierders, we hebben een hele grote tuin. Bijna zes jaar geleden hebben we een schets gemaakt, en eigenlijk wordt de tuin nu pas echt mooi. We wonen direct aan de A1, onze vrienden uit Zwolle en Hattem zijn er zo en in Wierden hebben we ook een vriendenkring opgebouwd.”

Parttime loopbaancoach

Met haar man sprak ze af dat ze niet op de lijst van beschikbare waarnemende burgemeesters komt. “Dag sta je toch weer 24/7 aan, terwijl je geen tijd hebt om in zo’n gemeente echt ambities waar te maken. Ik ga natuurlijk wel wat doen; ik heb nog genoeg energie.” Ze gaat sowieso als vrijwilliger aan de slag voor de Nederlandse Tuinenstichting doen. Bovendien heeft ze zich in mei bij de Kamer van Koophandel ingeschreven met haar eigen bedrijf Kompassie. “Als professie heb ik de opleiding loopbaancoach afgerond, ik word zzp-er, parttime loopbaancoach, voor mensen die uit de politiek komen.”

Tigchelaar neemt afscheid van de gemeente Wierden met een warm hart en veel vertrouwen. Achteromkijken hoort daar niet bij. “Ik heb vaak beslissingen genomen in mijn carrière. Als ik eenmaal een besluit genomen heb, kijk ik niet meer achterom, hoe mooi ik het ook vond om dat werk te doen. Ik denk er met veel tevredenheid aan terug, maar ga, mét passie, op een andere manier weer van betekenis zijn voor mensen. Dat vind ik belangrijk.”